ท้องถิ่นต้องรู้! แผนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม (Flood Hazard Map) คืออะไร รู้ให้รอบ ใช้ให้เป็น รับมือน้ำท่วมได้อย่างมีแผน

อุทกภัยยังคงเป็นความท้าทายสำคัญของเมืองในประเทศไทย แต่ด้วยเทคโนโลยีและข้อมูล เราสามารถเปลี่ยนจากการ "ตั้งรับ" เป็นการ "วางแผนเชิงรุก" ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเครื่องมือที่ว่านั้นคือ “แผนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม” (Flood Hazard Map) ซึ่งเป็นมากกว่าแค่แผนที่ แต่คือระบบสมองกลสำคัญในการบริหารจัดการเมืองให้ปลอดภัย

"แผนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม" คืออะไร?

ให้ลองนึกภาพแผนที่เมืองของคุณที่ไม่ได้มีแค่ถนนและอาคาร แต่มีการ "ลงสี" บอกระดับความเสี่ยง ว่าพื้นที่ไหนมีโอกาสน้ำท่วมสูง (สีแดง) ปานกลาง (สีเหลือง) หรือต่ำ (สีเขียว)

ข้อมูลที่นำมาลงสีนี้ไม่ได้มาจากการคาดเดา แต่เกิดจากการวิเคราะห์ข้อมูลมหาศาล (Big Data) ด้วยแบบจำลองทางวิทยาศาสตร์ โดยใช้ข้อมูลสำคัญ เช่น

• ลักษณะภูมิประเทศ: ที่ลุ่ม ที่ดอน ความลาดชัน

• ระบบทางน้ำ: แม่น้ำ คลอง ทางระบายน้ำ

• ข้อมูลสภาพอากาศ: ปริมาณฝนย้อนหลังและพยากรณ์

• ภาพถ่ายดาวเทียม: แสดงสภาพพื้นที่ปัจจุบัน

เมื่อนำข้อมูลทั้งหมดมาประมวลผล จะได้แผนที่อัจฉริยะที่สามารถคาดการณ์ได้ว่า "ถ้าน้ำมา จะไปที่ไหนก่อนและท่วมสูงเท่าไหร่"

ทำไมจึงเป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับ Smart City?

แผนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม คือหัวใจของการบริหารจัดการภัยพิบัติแบบอัจฉริยะ (Smart Disaster Management) เพราะช่วยให้ท้องถิ่นทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพในทุกระยะ

• 1. วางแผนแม่นยำ (ก่อนเกิดเหตุ):

  • เตือนภัยล่วงหน้า: สามารถแจ้งเตือนประชาชนในพื้นที่เสี่ยงสูงได้ก่อนใคร ให้มีเวลาเตรียมตัวขนของขึ้นที่สูงหรืออพยพ

  • วางแผนป้องกัน: กำหนดจุดติดตั้งเครื่องสูบน้ำ สร้างคันกั้นน้ำ หรือเตรียมถุงทรายในพื้นที่ที่จำเป็นที่สุด ไม่ต้องทำแบบหว่านแห

  • พัฒนาเมืองอย่างยั่งยืน: ใช้เป็นข้อมูลในการวางผังเมือง กำหนดเขตห้ามก่อสร้าง หรือออกแบบโครงสร้างพื้นฐานที่ทนทานต่อน้ำท่วมในระยะยาว

• 2. ช่วยเหลือตรงจุด (ขณะ/หลังเกิดเหตุ):

  • จัดลำดับความสำคัญ: รู้ได้ทันทีว่าชุมชนไหนวิกฤตที่สุด ถูกตัดขาด หรือมีกลุ่มเปราะบาง (เช่น ผู้สูงอายุ เด็ก) อาศัยอยู่เยอะ เพื่อส่งความช่วยเหลือไปก่อน

  • จัดสรรทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ: ส่งเรือ เสบียง หรือทีมกู้ภัยไปยังพื้นที่ที่ต้องการมากที่สุด ลดการทำงานซ้ำซ้อนและสูญเปล่า

ความท้าทายและก้าวต่อไป

แม้จะมีประโยชน์มหาศาล แต่การสร้างแผนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วมก็มีความท้าทายเช่นกัน ทั้งเรื่อง ความถูกต้องของข้อมูล ที่ต้องอัปเดตเสมอ, ความซับซ้อนในการใช้งาน และ ต้นทุนที่สูง

นี่คือจุดที่เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทสำคัญยิ่งขึ้น ปัจจุบันมีการนำ IoT มาใช้วัดระดับน้ำแบบเรียลไทม์ และใช้ AI ช่วยวิเคราะห์แนวโน้มเพื่อเพิ่มความแม่นยำ

สำหรับท้องถิ่นที่มีข้อจำกัดด้านงบประมาณและบุคลากร การเลือกใช้ "แพลตฟอร์มจัดการภัยพิบัติสำเร็จรูป" อย่างของ เบดร็อค อนาไลติกส์ ที่พัฒนาร่วมกับเทศบาลนครยะลา ก็เป็นทางเลือกที่น่าสนใจ เพราะเป็นระบบที่รวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ และแสดงผลผ่าน Dashboard ที่เข้าใจง่าย ช่วยให้ท้องถิ่นนำข้อมูลไปใช้ตัดสินใจรับมือสถานการณ์ได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ

โดยสรุป แผนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วมไม่ใช่แค่เครื่องมือลดความเสียหาย แต่เป็นเทคโนโลยีสำคัญที่ยกระดับการบริหารจัดการเมืองให้พร้อมรับมือกับความเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ นำไปสู่การเป็นเมืองอัจฉริยะที่ปลอดภัยและน่าอยู่ได้อย่างยั่งยืน